2024 Autor: Gavin MacAdam | [email protected]. Ostatnio zmodyfikowany: 2023-12-16 13:44
Actinidia (łac. Actinidia) - rodzaj drzewiastych lian z rodziny Actinidia. Jednym z dobrze znanych gatunków uprawnych tego rodzaju jest aktinidia dla smakoszy, czyli kiwi. Obecnie istnieje około 40 gatunków. Zasięg naturalny - Himalaje, Azja Południowo-Wschodnia i Środkowa. Niektóre gatunki występują na wyspie Jawa iw Rosji (na Dalekim Wschodzie). W naturze aktynowce rosną w lasach liściastych i górskich cedrowo-liściastych oraz na obrzeżach lasów.
Charakterystyka kultury
Aktinidia to krzewiaste pnącze do 5 m wysokości z licznymi gałęziami pogrubionymi u podstawy. Pędy wszystkich typów są trzech rodzajów: owocowe, wegetatywne i mieszane. Średni roczny przyrost wynosi 1,5-2 m. System korzeniowy aktynidii jest mocny, gęsto rozgałęziony, większość korzeni znajduje się na głębokości 20-35 cm, poszczególne korzenie leżą na głębokości 100-120 cm.
Liście zielone, całe, ząbkowane lub ząbkowane wzdłuż krawędzi, nie posiadają przylistków, ułożone są naprzemiennie. Pąki są częściowo lub całkowicie ukryte w żebrach liści. Kwiaty średniej wielkości, średnicy 1-3 cm, pojedyncze lub zebrane w kwiatostany pachowe. Okwiat jest cztero- lub pięcioczłonowy, podwójny. Corolla jest biała, pomarańczowa lub złocistożółta, miseczkowata. Kwiaty większości gatunków nie mają zapachu, ale np. poligamiczna aktynidia mogą pochwalić się przyjemnym aromatem.
Owocem jest podłużna jagoda o kolorze żółtym, zielonym, żółto-zielonym lub jasnopomarańczowym. Aktinidia kwitnie w połowie maja. Kultura zaczyna owocować 3-4 lata po posadzeniu. Jednym z gatunków, który rośnie nie tylko w formie liany, ale także jako nisko rosnący krzew o nieskręcających się pędach, jest zawilec morski kolomikta. Ponadto gatunek ten charakteryzuje się podwyższoną mrozoodpornością. Gatunki uprawiane na terenie Rosji są cenne i pożywne, owoce smakują jak ananas.
Warunki uprawy
Aktinidia jest kulturą ciepłolubną, w celu złagodzenia negatywnych skutków niskich temperatur ważne jest umieszczanie roślin w miejscach dobrze oświetlonych przez cały dzień, chronionych przed zimnymi, przeszywającymi wiatrami. Przyjmuje miejsca aktyniczne z ażurowym półcieniem. Nie zabrania się uprawy roślin z południowo-zachodniej lub południowej strony budynków. Preferowane są gleby luźne, umiarkowanie wilgotne, żyzne o odczynie obojętnym. Ważne jest zorganizowanie podpór dla aktinidii - drabiny, kraty itp.
Reprodukcja i sadzenie
Aktinidia jest rozmnażana przez nasiona, odkłady, sadzonki półodświeżone i odświeżone. Sadzonki o długości 10-15 cm przycina się na początku lipca, każda sadzonka powinna mieć co najmniej 2-3 liście. Dolne liście i zielona część pędu są usuwane, a górne skracane o połowę. Sadzonki są traktowane stymulatorami wzrostu i sadzone w pozycji pochyłej w mieszaninie składającej się z piasku rzecznego i torfu w stosunku 2:1. W celu pomyślnego ukorzenienia warstwa podłoża musi mieć co najmniej 20 cm, po raz pierwszy sadzonki są zacienione i utrzymywane w stanie wilgotnym. Sadzonki zakorzeniają się w 15-20 dni. Jesienią młode rośliny pokrywa się gęstą warstwą trocin lub próchnicy, a wiosną przesadza się je na stałe miejsce.
Najprostsza i najbardziej niezawodna metoda propagacji przez nakładanie warstw. W połowie maja zdrowe pędy dolne przygina się do powierzchni ziemi, przypina i przykrywa glebą. W następnym roku ukorzenione sadzonki są oddzielane od krzaka macierzystego i przesadzane na stałe miejsce. Metoda nasienna jest długotrwała, ale skuteczna. Nasiona poddawane są wstępnej stratyfikacji, która trwa dwa miesiące. Nasiona wysiewa się w skrzynkach na sadzonki i przechowuje w pomieszczeniu o temperaturze powietrza 20-25C do pojawienia się pędów. Pod koniec maja skrzynki z sadzonkami przenosi się do ogrodu i zacienia. Następnej wiosny młode rośliny sadzi się w stałym miejscu. Aktinidia wyhodowana przez wysiew nasion zaczyna przynosić owoce za 5-7 lat. Obszar aktinidii jest przygotowany wcześniej: gleba jest wykopana, dobry drenaż jest wykonany z kamyków, piasku lub żwiru, wprowadza się próchnicę (8-10 kg na 1 m2), superfosfat (150-200 g), potas chlorek (70-80 g), azotan amonu (40-50 g) i popiół drzewny.
Opieka
W pierwszym roku życia aktynowce wymagają systematycznego podlewania, pielenia, opatrunku pogłównego i starannego rozluźniania. W drugim roku, w bezpośrednim sąsiedztwie roślin, montowana jest podpora o wysokości około 2-2,5 m. Liany są przywiązane do dolnej belki w tej samej płaszczyźnie pionowej. W trzecim roku młode pędy z głównych winorośli są wiązane, aby się nie przeplatały. W czwartym roku jeden z zeszłorocznych pędów jest usuwany i zastępowany nowym i tak dalej. Kultura wymaga przycinania, odbywa się jesienią. Przycinanie wiosenne jest niepożądane, z reguły prowadzi do wysychania roślin. Przycinanie sanitarne odbywa się latem poprzez przycięcie korony.
